در گذشته و تا همين چند دهه پيش، شغل كارمندي داشتن به خاطر حقوق ثابت و امنيت شغلي كه داشت مزيتي بود كه افراد زيادي روياي آن را در سر مي‌پروراندند. اما از چند سال گذشته و با افزايش فشارهاي اقتصادي، حقوق و مزاياي كارمندي ديگر پاسخگوي بسياري از نيازهاي خانواده‌ها نيست. همين مسئله باعث شده مزد ماهيانه كارمندان و كارگران كه تحت عنوان «حقوق مصوب وزارت كار» معرفي مي‌شود؛ همه ساله محل مناقشه بسياري باشد.
هر سال حقوق وزارت كار بر اساس تورم سالانه و شرايط اقتصادي، مقداري افزايش مي‌يابد. اما بسياري اعتقاد دارند اين افزايش حقوق متناسب با نرخ تورم نيست و همچنان براي گذران زندگي كارمندان و كارگران كفايت نمي‌كند. اين موضوع در حالي است كه برخي از واحدهاي خصوصي، از پرداخت همين حقوق به كاركنان نيز خودداري مي‌كنند. از آنجا كه نرخ بيكاري اعلام شده در تابستان سال جاري ۹٫۵% بوده است؛ بسياري افراد بدون توجه به قوانين و تنها براي رهايي از بيكاري تن به هر شغلي مي‌دهند.
آگاهي از قوانين و مصوبات وزارت كار و حقوق و مزايايي كه براي كارگر در نظر گرفته شده؛ مي‌تواند به احقاق حقوق كارگران كمك كند و از سواستفاده‌هاي احتمالي كارفرماها جلوگيري كند. در اين مقاله از جاب ويژن قصد داريم در مورد قانون كار، بخش‌نامه حقوق و دستمزد و … اطلاعات جامع و كاملي را در اختيار شما قرار دهيم/
قانون كار چيست؟
در سال ۱۳۶۹ و پس از مدت‌ها كش و قوس بر سر جزئيات، در نهايت سند جامع حمايت از حقوق كارگر به تصويب رسيد. اين قانون در 12 فصل كلي تدوين شده و سعي شده تمام مسائل بين كارگر و كارفرما را پوشش دهد. اين دوازده فصل عبارتند از:
- تعاريف و اصول كلي
- قرارداد كار: در اين فصل درباره قرارداد كار بين كارفرما و كارگر صحبت مي‌شود. بر اين مبنا، الزامي است كه در قرارداد به نوع كار و حرفه، حقوق دريافتي، ساعات كاري، محل كارگاه، تاريخ عقد قرارداد، مرخصي و تعطيلات، اشاره شود.
- شرايط كار: اين فصل شامل اين موارد است: حق‌السعي كارگر، مدت زمان قرارداد، مرخصي‌ها و تعطيلات مشخص شده براي كارگر، شرايط كار براي زنان و نوجوانان.
- حفاظت فني و بهداشت كار
- آموزش و اشتغال: در اين فصل مباحث مربوط با كارآموزي و اشتغال اتباع بيگانه بررسي مي‌شود. ذكر اين نكته ضروري است كه اتباع بيگانه تنها در صورتي مي‌توانند در ايران مشغول به كار شوند كه علاوه بر پروانه اشتفال، ويزاي كار هم داشته باشند.
- تشكل‌هاي كارگري و كارفرمايي
- مذاكرات و پيمان‌هاي دسته‌جمعي كار
- خدمات رفاهي كارگران
- مراجع حل اختلاف
10. شوراي عالي كار
11. جرايم و مجازات‌ها
12. مقررات متفرقه
همان‌گونه كه مشاهده مي‌كنيد در فصل دوم اين قانون درباره حق‌السعي يا حقوق كارگر صحبت شده است كه در ادامه بيشتر در مورد آن بيشتر صحبت خواهيم كرد.
حقوق پايه وزارت كار چقدر است و چگونه محاسبه مي‌شود؟
هر سال دولت در لايحه بودجه، مقدار افزايش حقوق كارمندان دولت را نيز اعلام مي‌كند و اين افزايش حقوقريال در صورت تصويب مجلس اعمال خواهد شد. معمولا همين ميزان افزايش براي حقوق كارگران هم در نظر گرفته مي‌شود؛ اما اين عدد ابتدا بايد در شوراي عالي كار تصويب شود.
شوراي عالي كار با حضور نمايندگان سه گروه كارگران، كارفرمايان و دولت تشكيل مي‌شود و در مورد حق و حقوق كارگران تصميم گيري مي‌شود. مبلغي كه در اين شورا به تصويب برسد؛ حداقل حقوقي است كه بايد حتما توسط كارفرما به كارگر پرداخت شود.
در فيش حقوق پرداختي، به غير از مبلغ پايه، رديف‌هايي مانند حق مسكن، حق خواروبار، حق اولاد و پايه سنوات هم در نظر گرفته مي‌شود كه پرداخت آن به كارگران ضروري است. البته توجه داشته باشيد كه در قانون كار، كارمندان بخش خصوصي هم كارگر محسوب مي‌شوند و قوانين كار در مورد آنها هم صدق مي‌كند. به اين ترتيب، به جز صاحبان مشاغل آزاد، بقيه مشاغل و كاركنان شركت‌هاي خصوصي از اين قانون پيروي مي‌كنند. البته دولت و برخي نهادهاي ديگر، قانون ديگري هم دارند كه بر مبلغ نهايي حقوق آنها تاثيرگذار است.
معمولا براي محاسبه حقوق وزارت كار، حداقل حقوق روزانه را محاسبه مي‌كنند. در قانون كار، ۴۴ ساعت كار هفتگي براي كارگر اجباري است و بيشتر از آن به عنوان اضافه كار محسوب مي‌شود. بر اين اساس بسياري از سازمان‌ها به‌جاي شش روز با هفت ساعت و بيست دقيقه كار، ترجيح مي‌دهند پنج روز كاري با ساعات كاري بيشتر داشته باشند.
حقوق وزارت كار كارمندان سال ۹۹
براي اينكه با نحوه محاسبه حقوق وزارت كار بهتر آشنا شويد؛ مبلغ آن را در سال ۹۹ با هم بررسي مي‌كنيم:
بر اساس لايحه بودجه امسال، حقوق كارمندان در سال ۹۹ با افزايش ۱۵ درصدي سنواتي و ۵۰ درصدي از محل افزايش امتيازها روبرو بوده است.
همچنين پس از برگزاري جلسات شوراي عالي كار، حقوق كارگران ۲۶ درصد افزايش داشت و مبلغ حقوق پايه كارگران به يك ميليون و نهصد و يازده هزار تومان رسيد. علاوه بر حقوق پايه، ۳۰۰ هزار تومان حق مسكن و ۴۰۰ هزار تومان حق خواروبار هم به اين مبلغ افزوده مي‌شود. در نتيجه حداقل حقوق وزارت كار، دو ميليون و پانصد و سي و پنج هزار تومان اعلام شد.
نكته: به كسي كه براي دولت كار كند، كارمند گفته مي‌شود و به كساني كه با هر رده شغلي در شركت‌هاي خصوصي مشغول به كار هستند، كارگر گفته مي‌شود.
البته براي افرادي كه يك فرزند دارند، اين مبلغ دو ميليون و هفتصد هزار تومان و براي كساني كه دو فرزند دارند؛ دو ميليون و نهصد هزار تومان خواهد بود. همچنين براي كساني كه بيشتر از يك سال سابقه كار در محل كار فعلي دارند؛ مبلغ پايه سنوات هم به اين حقوق افزوده مي‌شود.
ميزان افزايش حقوق كارمندان براي سال 1400، 25% اعلام شده است. يعني در صورت تصويب مجلس، حداقل حقوق وزارت كار براي كارمندان دولتي برابر با سه ميليون و پانصد هزار تومان خواهد بود.
مزاياي درنظر گرفته شده براي كارگران
در قوانين جامعي كه به‌منظور حمايت از حقوق كارگر تصويب شده؛ مزايايي مانند حق اولاد، عيدي و سنوات هم براي كارگر در نظر گرفته شده كه توسط كارفرما بايد پرداخت شود. در ادامه نحوه محاسبه مزايا و شرايط هر كدام از آن ها را بررسي مي‌كنيم:
حق اولاد
به طور طبيعي هزينه‌هاي روزمره فرد مجرد با فرد متاهلي كه چند فرزند دارد متفاوت است. اين مسئله از چشم قانون‌گذار دور نمانده و مبلغي تحت عنوان «حق اولاد» براي جبران همين هزينه‌ها در نظر گرفته شده است. البته استفاده از اين حق، دو شرط اساسي دارد و به صرف متاهل بودن و فرزند داشتن اين مبلغ به حقوق ماهانه شما افزوده نمي‌شود:
- حداقل ۷۲۰ روز سابقه پرداخت حق بيمه داشته باشيد.
- فرزندان تحت تكفل شما زير ۱۸ سال باشند يا تنها به تحصيل مشغول باشند و يا مطابق با نظر كميسيون پزشكي از كارافتاده باشند.
تا پيش از اين، حق اولاد تنها به دو فرزند تعلق مي‌گرفت. اما در حال حاضر در صورت امكان بايد به‌ازاي تمامي فرزندان مبلغ حق اولاد پرداخت شود. بر اساس قانون، داشتن هر فرزند مبلغي برابر با مزد سه روز را به حقوق ماهيانه كارگر اضافه مي‌كند.
بنابراين افراد داراي يك فرزند در سال ۹۹، ماهيانه مبلغ ۱۹۱ هزار تومان و افراد داراي دو فرزند مبلغ ۳۸۲ هزار تومان اضافه بر حقوق پايه وزارت كار دريافت خواهند كرد.
نحوه محاسبه مبلغ عيدي
يكي ديگر از حقوق كارگران كه بر عهده كارفرماست و بايد حتما پرداخت شود؛ مبلغ عيدي است. براي كارمندان دولت، اين مبلغ توسط دولت اعلام و پرداخت مي‌شود. اما براي محاسبه عيدي كارگران از فرمول زير مورد استفاده مي‌شود:
(حقوق پايه روزانه+ مزايا و مستمري روزانه)*۲*كاركرد روزانه/۳۶۵
بنابراين اگر فردي يك سال سابقه كار داشته باشد؛ دو برابر حقوق متوسط ماهيانه خود عيدي دريافت خواهد كرد. و هر قدر ميزان كاركرد كمتر باشد؛ به همان ميزان عيدي هم كاهش خواهد يافت. البته قانون براي اين مبلغ يك سقف تعيين كرده و مبلغ عيدي نمي‌تواند از حداكثر تعيين شده در قانون بيشتر باشد. سقف مبلغ دريافتي شما به‌عنوان عيدي، برابر است با سه برابر حقوق پايه وزارت كار.
فراموش نكنيد هر زمان كه به همكاري خاتمه داديد؛ موقع تسويه حساب بايد عيدي هم به شما پرداخت شود. حتي اگر كمتر از يك سال در استخدام كارفرما بوده‌ايد يا هنوز پايان سال فرا نرسيده؛ باز هم مبلغ عيدي حق شماست و بايد به شما پرداخت شود.
اضافه كاري چطور محاسبه مي‌شود؟
ساعات كار قانوني كارگران، ۴۴ ساعت در هفته؛ يعني شش روز با هفت ساعت و بيست دقيقه كار است. البته كارفرما مي‌تواند دو روز تعطيل و پنج روز با هشت ساعت و پنجاه دقيقه كار در نظر بگيرد؛ يا به‌نحوي ديگر ساعات كاري را تنظيم كند كه به اين ميزان برسد.
در مشاغل سخت و زيان‌آور ساعت كار هفتگي تا ۳۶ ساعت كاهش مي‌يابد. البته لازم به ذكر است كه بر طبق قانون كار، استخدام كارگر نوجوان (۱۵ تا ۱۸ ساله) و زنان در اين مشاغل ممنوع مي‌باشد.
بر مبناي اين قوانين، كارگر مي‌تواند حداكثر به ازاي هر روز، چهار ساعت اضافه كاري داشته باشد. مبلغ اضافه كاري ۴۰٪ بيشتر از حقوق پايه خواهد بود؛ بنابراين تعداد ساعات اضافه كاري را در مزد ساعتي پايه و در ۱.۴ ضرب كنيد تا مبلغ اضافه حقوق شما مشخص شود.
سنوات چطور محاسبه مي‌شود؟
هنگامي كه به همكاري خود با كارفرما پايان مي‌دهيد؛ سنوات يا مزاياي پايان كار نيز به شما پرداخت مي‌شود. برخي گمان مي‌كنند در صورت ترك كار اين مبلغ به كارگر تعلق نمي‌گيرد؛ در حالي كه اين دستور لغو شده و حتي در صورت ترك كار هم بايد اين مزايا را از كارفرما دريافت كنيد.
البته نبايد پايه سنوات را با حق سنوات يكي بدانيد. پايه سنوات مبلغي است كه به حداقل حقوق تعلق مي‌گيرد. چنانچه حداقل يك سال سابقه كار داريد و در يكي از مشاغل طبقه بندي شده قرار مي‌گيريد مبلغ پايه سنوات هرماه به حقوق شما اضافه خواهد شد.
اما حق سنوات يا حق پايان خدمت در هر صورت و در خاتمه همكاري به شما پرداخت خواهد شد. اين مبلغ براي يك سال برابر با يك ماه حقوق دريافتي است. در صورتي كه در پايان هر سال سنوات آن سال به شما پرداخت شده؛ هنگام تسويه حساب تنها براي سال آخري كه مشغول به كار بوده‌ايد اين مبلغ را دريافت خواهيد كرد. اما چنانچه تا به‌حال حق سنوات خود را دريافت نكرده‌ايد؛ به‌ازاي تمام مدت همكاري، اين مبلغ محاسبه و يكجا به شما پرداخت خواهد شد.
اگر در مدت زمان كمتر از يك سال قصد اتمام همكاري را داريد؛ مبلغ سنوات شما به همان ميزان خواهد بود. به‌طور مثال فردي كه سه ماه سابقه كار دارد؛ يك چهارم حقوق ماه آخر خود را به‌عنوان سنوات دريافت خواهد كرد.
ليست كسورات؛ چه مبالغي از حقوق وزارت كار كسر مي‌شود؟
كارفرما مي‌تواند به خاطر غيبت و يا خسارت‌هاي وارده از سوي شما، مبالغي را از حقوقتان كسر كند. اما علاوه بر اين موارد، ماليات و حق بيمه هم هر ماهه از حقوق شما كسر مي‌شود. براي پرداخت ماليات در سال ۱۴۰۰، كف حقوق ۴ ميليون تومان در نظر گرفته شده و در صورت دريافت حقوق كمتر از اين ميزان، مبلغي از شما كسر نخواهد شد. همچنين هر چقدر حقوق شما افزايش پيدا كند؛ مبلغ بيشتري را بايد به‌عنوان ماليات پرداخت كنيد.
حق بيمه
كارفرماها موظفند تمامي كارگران را بيمه كنند. به اين ترتيب ماهيانه هم شما و هم كارفرما موظفيد ماهيانه مبلغي را به‌نام حق بيمه؛ به سازمان تامين اجتماعي پرداخت كنيد. اين ميزان از طرف كارگر ۷% و از سوي كارفرما ۲۳% از مبلغ حقوق، خواهد بود.
البته اين حق بيمه براي بهره‌مندي از خدمات درماني، بيمه بيكاري و مقرري بازنشستگي استفاده خواهد شد و مي‌توان آن را در حكم نوعي پس‌انداز طولاني مدت در نظر گرفت. مبلغ حق بيمه سال ۹۹ كه از حقوق كارگر كم مي‌شود صد و هشتاد و هفت هزار تومان در نظر گرفته شده است.
جمع‌بندي
اصول كلي قانون كار از سال ۱۳۶۹ و هنگام تصويب اين قانون تا به حال تغييري نكرده است. اما هر ساله ميزان افزايش حقوق توسط دولت اعلام شده و مبلغ آن براي اقشار مختلف جامعه محاسبه مي‌گردد. قانون كار در اصل براي حمايت از حقوق كارگر تدوين شده است؛ با اين حال برخي سازمان‌ها همچنان از اجراي دقيق آن سرباز مي‌زنند.
از سوي ديگر عدم آگاهي كارگران و كارمندان از حقوق خود و ترس از بيكار شدن، باعث شده اعتراضي به وضعيت موجود نداشته باشند. در اين مقاله از jobvision.ir، ضمن بررسي اصول قانون كار، نحوه محاسبه حقوق وزارت كار كارمندان در سال ۹۹ را با هم بررسي كرديم.
آگاهي از حقوق وزارت كار و حقوق و حقوقي كه براي كارگران در نظر گرفته شده به شما كمك مي‌كند بتوانيد حق قانوني‌تان را بگيريد و در صورتي كه كارفرما از پرداخت حق و حقوقتان خودداري مي‌كند براي شكايت و دادخواهي، ملجا و پشتيباني قانوني داشته باشيد.
- سه شنبه ۲۸ بهمن ۹۹ | ۱۰:۳۷
- ۲۲ بازديد
- ۰ نظر