مهندسي مكانيك يكي از قديمي‌ترين و محبوب‌ترين شاخه‌هاي مهندسي است، ارتباط نزديكي با رشته‌هاي رياضي و فيزيك دارد و كاملا با فناوري گره خورده است. با توجه به سرعت خيره كننده رشد فناوري در دهه‌هاي اخير، آينده رشته مكانيك نيز بسيار روشن و پررونق به نظر مي‌رسد.
مهندسي مكانيك، كاربردهاي زيادي در صنايع مختلف دارد و تمامي سازمان‌هايي كه دستگاه‌ها و ماشين‌آلات داراي قطعات متحرك توليد مي‌كنند يا مصرف‌كننده چنين دستگاه‌ها و ماشين‌آلاتي هستند، نياز به استخدام و جذب مهندس مكانيك دارند. سازمان‌هاي متعددي، هر روزه آگهي‌هايي براي جذب مهندس مكانيك منتشر مي‌كنند.
مشاغلي مثل مهندسي هوافضا، مهندسي خودرو، مهندسي كنترل و مكانيزاسيون و … در گروه شغلي مهندسي مكانيك قرار مي‌گيرند. مدرك تحصيلي اهميت زيادي در جذب شدن مهندسان مكانيك در جستجوي كار دارد و داشتن مدرك تحصيلات تكميلي براي خيلي از مشاغل در اين حوزه، ضروري به نظر مي‌رسد. البته در مواردي مثل استخدام مهندس مكانيك خودرو، مدرك ليسانس مهندسي مكانيك يا رشته‌هاي مرتبط نيز كفايت مي‌كند.
ممكن است بسياري از فارغ‌التحصيلان رشته مهندسي مكانيك اطلاعات زيادي در مورد مشاغل مختلف اين رشته و بازار كار آن نداشته باشند. از همين رو، در اين مقاله جاب ويژن قصد داريم در مورد مهارت‌هاي مورد نياز و وظايف كاري مهندس مكانيك صحبت كنيم و ديد جامعي از بازار كار اين رشته، مشاغل مختلف آن و آينده شغلي اين رشته به شما ارائه كنيم.
مهارت‌هاي مورد نياز براي استخدام مهندس مكانيك
با وجود اينكه تحصيلات مرتبط، يكي از اصلي‌ترين شرايط استخدام مهندسين رشته مكانيك است؛ ولي هرچقدر مهارت‌هاي كارجو بيشتر باشد، مدت كمتري را در جستجوي كار مورد علاقه خود، سپري مي‌كند و مي‌تواند به جايگاه‌هاي شغلي پردرآمدتري برسد.
هر حوزه از شغل مهندسي مكانيك، نيازمند مهارت‌هاي خاص خود است؛ با اين حال، تمامي مهندسين مكانيك بايد واجد برخي مهارت‌ها و ويژگي‌هاي كليدي باشند.
برخي از مهم‌ترين اين مهارت‌ها عبارتند از:
- دانش فني و علمي بالا و توانايي استفاده از اين دانش براي حل مشكلات واقعي
- مهارت‌هاي ارتباطي قوي براي برقراري ارتباط سازنده با مشتريان، پيمان‌كاران، طراحان، اپراتورها و مديران
- مهارت‌هاي نوشتاري عالي، به ويژه براي نوشتن دستورالعمل‌هاي طرز كار با دستگاه‌ها
- توانايي حل مسئله
- توانايي كار گروهي
- مهارت‌هاي مديريت و رهبري
- ذوق و خلاقيت
- توانايي كار تحت فشار زياد
- نظم و توانايي مديريت زمان
- ريزبيني و توجه به جزئيات
شرح وظايف و مسئوليت‌هاي مهندسان مكانيك
مهندسين مكانيك وظايف و مسئوليت‌هاي شغلي متعددي دارند كه بسته به نوع شغل و شركت يا سازماني كه در آن كار مي‌كنند، بسيار متفاوت است. با اين حال، به طور كلي، برخي از اصلي‌ترين وظايف و مسئوليت‌هاي مهندسين مكانيك به شرح زير هستند:
- تحقيق و توسعه محصولات (R&D) مثل ساخت قلب مكانيكي در صنعت مهندسي پزشكي
- بهبود فرايندهاي توليد، مانند فرايندهاي پالايش نفت يا استخراج از معادن
- طراحي و پياده‌سازي بهبودهايي در عملكرد و ايمني دستگاه‌ها و ماشين‌آلات مورد استفاده در صنايع مختلف
- مشاركت در پروژه‌هاي مهندسي مكانيك با همكاري ساير مهندسين
- كنترل كيفي محصولات
- مديريت پروژه‌ها براساس اصول و تكنيك‌هاي مهندسي مكانيك
- طراحي و توسعه فرايندهاي توليدي جديد
- توسعه و استفاده از مواد و فناوري‌هاي جديد
- استفاده از مهارت‌هاي پژوهشي، تحليلي، مدل‌سازي رياضياتي و مدل‌سازي نرم‌افزاري
- شناسايي مشكلات پروژه‌ها مثل هزينه‌ها، ايمني و محدوديت‌هاي زماني
- كار در كنار ديگر متخصصان داخل و خارج از حوزه مهندسي
- مديريت منابع انساني و مادي در پروژه‌هاي مهندسي مكانيك
- توسعه و آزمايش طراحي‌هاي نظري
- مشورت با پيمان‌كاران، بخش توليد، تأمين‌كنندگان و مشتريان براي حل مشكلات و رفع نيازها
- ارائه پيشنهاد اصلاحات، پس از آزمون نمونه‌هاي اوليه محصولات
بررسي آينده شغلي و بازار كار مهندسي مكانيك
اين طور پيش‌بيني شده كه در بازه زماني ۲۰۱۴ تا سال ۲۰۲۴، نياز به استخدام مهندسي مكانيك تا حدود ۵٪ رشد داشته باشد كه كمي بهتر از ساير شاخه‌هاي مهندسي، مثل مهندسي عمران است. يكي از دلايل رشد سريع‌تر مهندسي مكانيك در مقايسه با ديگر شاخه‌هاي مهندسي، كاربرد متنوع و گسترده اين رشته در صنايع مختلف است. به اين ترتيب، در حالي كه مهندسين مكانيك، مشاغل قبلي خود را حفظ مي‌كنند، با معرفي فناوري‌هاي جديد، مشاغل تازه‌اي براي آن‌ها ايجاد مي‌شود. اطلاعات بيشتر در مورد رشته مكانيك و بازار كار آن را در راهنماي استخدام مهندسي مكانيك مطالعه بفرماييد.
از صنايع و حوزه‌هاي جديدي كه نيازمند مهندس مكانيك هستند، مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:
بيومكانيك: همانطور كه در بالا توضيح داديم، در اين صنعت، از اصول مهندسي در پزشكي استفاده مي‌شود. بيومكانيك حوزه‌اي بسيار گسترده است كه شامل ساخت تجهيزات پزشكي و اندام‌هاي مصنوعي، مطالعه مكانيك در سيستمهاي زنده، مطالعه حركات ورزشي، شبيه‌سازي‌هاي كامپيوتري حركات بدن و … است. با افزايش ميانگين سن جمعيت، به ويژه در كشورهاي توسعه‌يافته، نياز به مهندسي بيومكانيك، به سرعت در حال رشد و افزايش است.
انرژي‌هاي پاك: انرژي‌هاي پاك يكي از داغ‌ترين موضوعات روز است كه مهندسين مكانيك مي‌توانند سهم قابل توجهي در پيشرفت آن داشته باشند. براي بهره‌برداري از انرژي‌هاي پاك، به دستگاه‌ها و ماشين‌آلاتي نياز داريم كه به جاي مصرف سوخت‌هاي فسيلي، از سوخت‌هايي مثل انرژي بادي، انرژي خورشيدي و … استفاده كنند و ساخت اين ماشين‌آلات، كار مهندسين مكانيك است. به علاوه، تبديل انرژي‌هاي مذكور به انرژي قابل استفاده نيز در حوزه شغل مهندسي مكانيك قرار مي‌گيرد
فناوري نانو: فناوري نانو يكي از جذاب‌ترين حوزه‌هايي است كه مهندسين مكانيك مي‌توانند وارد آن شوند و ماشين‌آلات و تجهيزاتي كاربردي در مقياس بسيار كوچك توليد كنند. به نظر مي‌رسد كه فناوري نانو در چند دهه آينده، رشد بسيار زيادي پيدا كند و بدون شك، بخش قابل توجهي از اين پيشرفت، سهم مهندسين مكانيك خواهد بود.
گرايش‌ها وعناوين شغلي متفاوت در حوزه مهندسي مكانيك
كارشناس مهندسي مكانيك
يكي از رايج‌ترين مشاغل در اين حوزه، كارشناس مهندسي مكانيك است. اين كارشناسان، وظايفي عمومي بر عهده دارند و كارشان شامل طراحي، نصب و تعمير قطعات مكانيكي در تمامي صنايع مي‌شود. معمولا فارغ‌التحصيلان مقطع ليسانس اين رشته مي‌توانند به عنوان كارشناس مشغول به كار شوند.
كارشناس ارشد مهندسي مكانيك
اين شغل نيز همانند شغل بالاست و تنها از نظر سطح و جايگاه شغلي با آن متفاوت است. معمولا كارشناس ارشد وظيفه نظارت بر چند كارشناس را بر عهده دارد و دستگاه‌ها، تجهيزات و سيستمهاي مكانيكي و الكترونيكي را طراحي كرده، مي‌سازد، تست مي‌كند و بهبود مي‌بخشد. اين مهندسين از نرم‌افزار CADD براي طراحي ماشين‌هاي مكانيكي قوي مثل ژنراتورها، توربين‌ها و موتورها استفاده مي‌كنند. كارشناسان ارشد مكانيك، در قالب يك تيم كار مي‌كنند و به فرآيند ساخت، نظارت دارند. مدرك تحصيلي مورد نياز براي تصاحب اين شغل، مدرك كارشناسي ارشد مكانيك است. بازار كار هر دو شغل كارشناس و كارشناس ارشد اين رشته از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۹، حدود چهار درصد رشد خواهد داشت كه چيزي برابر با رشد ميانگين تمامي مشاغل است.
مهندسي پزشكي
اين شغل يكي از پردرآمدترين و مهيج‌ترين شاخه‌هاي رشته مكانيك است. دستگاه‌هاي مكانيكي در پزشكي و مراقبت از بيماران، كاربردهاي خيلي زيادي دارند. ساخت بسياري از اندام‌هاي مصنوعي و پشتيباني فني از دستگاه‌هاي مكانيكي مورد استفاده در پزشكي از جمله وظايف شغلي اين مهندسين است. به اين ترتيب، هم شركت‌هاي ساخت تجهيزات پزشكي و هم بيمارستان‌ها و مراكز بازپروري معلولين، نياز به استخدام مهندس مكانيك پزشكي دارند. بازار كار مهندسي پزشكي نيز از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۹، با چهار درصد رشد همراه خواهد بود.
كارشناس تكنولوژي ساخت و تكنسين ساخت
اين دو عنوان شغلي تفاوت چنداني با هم ديگر ندارند و هم كارشناس تكنولوژي ساخت و هم تكنسين ساخت، به عملكرد ماشين‌آلات خط توليد در كارخانه‌ها نظارت دارند و وظيفه طراحي ماشين‌آلات خط توليد را نيز برعهده دارند. اين دو موقعيت شغلي در صنايع مختلفي مثل خودروسازي، الكترونيك، ساخت كامپيوتر و موبايل، هوافضا، مهندسي پزشكي و … كاربرد دارند. لازم به ذكر است كه ممكن است كارشناس تكنولوژي ساخت را اپراتور ساخت، اپراتور توليد يا مونتاژكار هم بنامند. بازار كار مهندسي مكانيك ساخت و توليد از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۹، تنها يك درصد رشد خواهد داشت. يكي از دلايل اين موضوع مي‌تواند اتوماسيون بيشتر فرآيندهاي توليد و استفاده بيشتر از ربات‌ها و سنسورها در خطوط توليد باشد.
مهندس مكانيك خودرو
اين مهندسين در قالب تيم‌هاي كوچك يا بزرگ، وظيفه طراحي، ساخت و آزمايش خودروها را بر عهده دارند و معمولا در شركت‌هاي خودروسازي، مشغول به كار مي‌شوند. وظيفه اصلي مهندس مكانيك خودرو، طراحي خودروهاي جديد براي توسعه، انجام تست‌‌هاي آزمايشگاهي و سنجش ايمني، عيب‌يابي و رفع اشكال طراحي‌ها و ساخت خودروهاست. بازار كار مهندسي مكانيك خودرو نيز از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۹، چهار درصد رشد پيدا خواهد كرد.
مهندس مكانيك سيالات
مهندسي مكانيك سيالات يك شغل بسيار تخصصي است كه با سيستمهاي جا‌به‌جايي سيالات و سيستمهاي هيدروليك در ارتباط است. اين متخصصين، بايد سيستمهاي لوله‌كشي مناسب براي انتقال سيالات را با توجه به عواملي مثل فشار و ويسكوزيته سيال و رفتار آن در حالت‌هاي مختلف، طراحي كنند. علاوه بر اين، طراحي و ساخت سيستمهاي هيدروليكي نيز بر عهده مهندس مكانيك سيالات قرار دارد. پالايشگاه‌ها، سكوهاي استخراج نفت، شركت‌هاي طراح خطوط انتقال گاز، نفت و آب و سازمان آب و فاضلاب از جمله رايج‌ترين سازمان‌هاي نيازمند استخدام مهندس مكانيك سيالات هستند.
نقشه‌كش صنعتي
نقشه‌كش صنعتي به كسي گفته مي‌شود كه نقشه‌‌هاي تأسيسات صنعتي و خطوط توليد را طراحي مي‌كند و براي اين كار، بايد دانش كافي در رابطه با نحوه عملكرد قطعات مكانيكي در خطوط توليد و ماشين آلات صنعتي داشته باشند. اطلاعات آماري دقيقي در رابطه با وضعيت بازار اين شغل در دسترس نيست ولي به نظر مي‌رسد با افزايش نقش نرم‌افزارها و هوش مصنوعي در صنعت، بازار اين شغل رو به كاهش باشد.
مهندس سيستمهاي سرمايشي، گرمايشي و تهويه مطبوع
مهندس سيستمهاي سرمايشي، گرمايشي و تهويه مطبوع (HVAC) به كسي گفته مي‌شود كه وظيفه طراحي و ساخت تأسيسات و دستگاه‌هاي HVAC مثل چيلرها، فن‌كويل‌ها، اسپليت‌ها، رادياتورها و … را بر عهده دارد. به علاوه، اين مهندسين، نقشه سيستمهاي HVAC در ساختمان‌هاي مسكوني، تجاري، اداري و سالن‌هاي صنعتي را طراحي و اجرا مي‌كنند. برطبق بررسي‌ها، انتظار مي‌رود اين شغل از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۰، حدود چهار درصد رشد داشته باشد.
كارشناس تعمير و نگهداري
كارشناسان تعمير و نگهداري بر عملكرد ماشين‌آلات صنعتي و خطوط توليد نظارت دارند و آن‌ها را طبق برنامه‌هاي از پيش تعيين شده، سرويس مي‌كنند. همچنين، در صورت بروز هرگونه مشكل و نقص، وظيفه تعمير و نگهداري آن‌ها را نيز برعهده دارند. اين مهندسين بايد برنامه‌هاي زماني براي سرويس منظم تأسيسات و ماشين‌آلات تنظيم كرده و مطابق با آن‌ها، دستگاه‌ها را سرويس كنند. به علاوه، اين دستگاه‌ها بايد به طور پيوسته تست شده و در صورت هرگونه ايرادي، بلافاصله تعمير شوند. اين شغل نيز از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۹، حدود چهار درصد رشد پيدا خواهد كرد.
مهندسي هوافضا
اين متخصصين، هواپيماها، فضاپيماها، پهپادها و ماهواره‌ها را طراحي، آزمايش و تعمير كرده و آن‌ها را بهبود مي‌بخشند و اغلب در سازمان‌هاي هواپيمايي، فضايي، شركت‌هاي ساخت پهپاد و ارگان‌هاي نظامي، مهندسين هوافضا مشغول به كار مي‌شوند. پيش‌بيني مي‌شود اين شغل از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۹، حدود ۳ درصد رشد داشته باشد كه كمي كمتر از ميانگين رشد ساير مشاغل است. اين شغل نيز از پردرآمدترين مشاغل در حوزه مكانيك به شمار مي‌رود.
كارشناس تحقيق و توسعه
يكي از جايگاه‌هاي شغلي داراي جاي پيشرفت زياد براي فارغ‌التحصيلان مقطع ليسانس و فوق‌ليسانس مهندسي مكانيك، كارشناس تحقيق و توسعه است. در حوزه‌هاي علمي و فناوري مثل سيستمهاي انرژي، بيومكانيك، ميكروفلوئيديك و مهندسي ميكرو و نانو فرصت‌هاي شغلي مناسبي براي اين افراد وجود دارد.
اهميت برنامه‌نويسي در آينده كاري رشته مكانيك
هر چه پيش مي‌رويم، اين رشته با فناوري بيشتر گره مي‌خورد. افزايش استفاده از فناوري‌هاي ديجيتال و هوش مصنوعي در بسياري از دستگاه‌هاي مكانيكي كه امروزه و در آينده ساخته مي‌شوند، به وضوح نشان مي‌دهند كه اين رشته از حالت سنتي كه فقط نيازمند دانش فيزيك و مهارت‌هاي رياضياتي و طراحي بود، خارج شده و مهارت‌هاي نرم‌افزاري نقش مهمي در آينده رشته مكانيك بازي خواهند كرد. بنابراين، يكي از مهارت‌هايي كه مي‌تواند موفقيت شما را در اين رشته تضمين كند، مهارت برنامه‌نويسي به ويژه برنامه‌نويسي به زبان‌هايي مثل پايتون است كه در توسعه هوش مصنوعي مورد استفاده قرار مي‌گيرند.
جمع‌بندي
با روند افزايش صنعتي شدن و جهان و دگرگوني‌هايي كه علم و فناوري در دنيا ما ايجاد كرده‌اند، نياز به استخدام مهندسين مكانيك، حداقل در چند دهه آينده، همواره رو به رشد خواهد بود. اين حوزه شامل مشاغل مختلفي است كه بازار كار بعضي از آن‌ها مثل بازار كار مهندسي مكانيك ساخت و توليد رشد چندان سريعي ندارند و بعضي ديگر مثل بازار كار مهندسي پزشكي، با سرعتي برابر با سرعت ميانگين رشد تمامي مشاغل، در حال رشد و پيشرفت هستند. تفاوت‌هاي جنسيتي چنداني اين حوزه ديده نمي‌شود و به طور كلي، مي‌توان گفت كه بازار كار مهندسي مكانيك براي خانم‌ها، چندان بد نيست. به اين ترتيب، خانم‌ها و آقايان با داشتن مهارت‌ها و تخصص لازم مي‌توانند موقعيت شغلي مناسب با درآمد مكفي براي خود پيدا كنند.
- سه شنبه ۱۲ اسفند ۹۹ | ۱۱:۴۵
- ۲۸ بازديد
- ۰ نظر